Trình duyệt của bạn đã tắt chức năng hỗ trợ JavaScript.
Website chỉ làm việc khi bạn bật nó trở lại.
Để tham khảo cách bật JavaScript, hãy click chuột vào đây!

08-06-2023
|
03:30:17 PM

Chào mừng bạn đến với Cổng thông tin điện tử ban Dân Tộc tỉnh Bình Phước

NGHỀ ĐAN GÙI CỦA NGƯỜI DÂN TỘC S’TIÊNG DI SẢN VĂN HÓA PHI VẬT THỂ CẦN BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY

Thứ tư - 05/04/2023 09:30

Đối với người dân tộc S’tiêng, gùi là một vật dụng quan trọng, gắn liền với đời sống sinh hoạt hàng ngày, nghề đan gùi là một trong 04 nghề truyền thống của người S’tiêng, tuy nhiên, hiện nay số lượng người S’tiêng biết đan gùi ngày càng ít và chủ yếu là người lớn tuổi, ngày 6/3/2023, Bộ Văn hóa thể thao và Du lịch đã ra quyết định công nhận Nghề đan gùi của người S’tiêng là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ông Điểu Khanh, 1960, thôn 6, xã Đoàn Kết, huyện Bù Đăng kể răng: Người dân tộc S’tiêng rất tôn sùng thần linh, họ quan niệm rằng, các vị thần luôn hiển hiện trong đời sống của họ. Một số người S’tiêng lớn tuổi truyền tai nhau truyền thuyết về chiếc gùi của họ rằng “Ngày xưa, khi thấy đồng bào S’tiêng mang đồ theo, phải cầm trên tay rất khổ sở, có khi đồ vật bị rơi mất hoặc bị hư hỏng. Một hôm, có một ông tiên hiện ra và bảo: - Các con làm như vậy quá khó khăn. Nếu như làm rơi đồ thì biết lấy cái gì mà làm việc, biết lấy cái gì mà đựng đồ ăn? Các con hãy vào trong rừng, chặt cây lồ ô đem về đây chẻ ra và đan chúng lại với nhau để làm thành cái gùi. Cái đó người ta dùng để đựng bầu cơm, bầu nước khi đi làm rẫy. Cái đó có cả cái quai để mang trên vai cho tiện. Từ ấy, cái gùi được sử dụng phổ biến trong đồng bào cho đến tận bây giờ.

Ông Điểu Oanh và vợ là bà Điểu Thị Ốt đan gùi ở khu vườn sau nhà

Những người gìn giữ di sản tuổi 70
Ở độ tuổi gần 70, ông Điểu Oanh và vợ là bà Điểu Thị Ốt người dân tộc S’tiêng ở thôn 1 xã Thống Nhất, huyện Bù Đăng hàng ngày vẫn chăm chỉ chuốt từng sợi nan và tỉ mỉ đan thành những chiếc gùi xinh xắn, với 15 năm làm nghề đan gùi bán, ông Điểu Oanh cũng không nhớ nổi mình đã đan và bán được bao nhiêu cái gùi, tuy vậy thu nhập từ nghề đan gùi bán cũng cao nên cuộc sống của ông bà luôn thiếu trước, hụt sau. Ông Điểu Oanh cho biết, gùi S’tiêng có rất nhiều loại, nhưng ông chỉ đan những loại thông dụng, được nhiều người ưa chuộng. Suốt 15 năm qua ông bà chỉ đan 03 loại gùi, loại nhỏ chỉ cao khoảng 35cm, loại trung cao khoảng 50cm và loại có hoa văn. Người S’tiêng đan gùi bằng cây lồ ô, để đan một chiếc gùi phải trải qua nhiều công đoạn, trong đó việc chọn cây lồ ô là quan trọng nhất, bởi phải chọn những cây thẳng, có lóng dài, không được non quá và cũng không được già quá, cây lồ ô đủ tiêu chuẩn có độ tuổi khoảng 2 năm. Sau khi đã chọn được cây vừa ý, người ta dùng dao cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài, chẻ mỏng thành kích cỡ mong muốn, sau đó vót trơn bề mặt mỗi nan, tẩm màu cho nan để tạo hoa văn theo ý muốn, cuối cùng là đan. Điều đặc biệt của cây lồ ô mà ông Oanh chọn đan gùi là không phải phơi khô như những loại tre, nứa, khác, mà lồ ô được đan ngay khi còn tươi nhưng gùi không bị co lại theo thời gian sử dụng. Ông Oanh cho biết thêm, đan gùi phải đan từ phần đáy trước và đây cũng là phần khó nhất, người đan phải vững tay nghề, để có thể đan vuông phần đáy, ở phần đáy gùi, mỗi đường nan được đan lượn sóng, nên phải kéo thật chặt để nan không bị xộc xệch. Trong quá trình đan đáy, người ta cài chéo góc 02 thanh lồ ô già đã chuốt bóng để giữ vuông 4 góc của phần đáy và để gắn đế của gùi sau khi đan xong phần đáy, đế của gùi cũng được làm bằng gốc lồ ô già, người đan gừi khéo léo uống cong thanh lồ ô theo hình bán nguyệt. Sau khi làm xong phần đáy, người ta làm khung để đan thân gùi, vừa đan, vừa dịch khung để đảm bảo khung tròn từ đáy lên đến miệng, gùi đan xong thường được gác lên gác bếp để tăng độ bền. Để có một chiếc gùi đẹp, người đan gùi phải tỉ mỉ chọn và chuốt từng sợi nan, trong quá trình đan vẫn tiếp tục chuốt nan, bẻ nan để cho phù hợp với từng hoa văn, đan 01 chiếc gùi hoàn chỉnh phải mất 5 ngày, nếu gùi có đan hoa văn thì phải mất 06 ngày mới đan xong, với mỗi chiếc gùi như vậy ông Điểu Oanh bán được từ 300.000đ đến 400.000đ/ 1 cái, loại gùi có hoa văn thì bán được 500.000đ/1 cái.
Bà Ngô Thị Kim Chi - Bí thư chi bộ, trưởng thôn 1 cho biết: Gia đình ông Điểu Oanh sống bằng nghề đan gùi bán, do kỹ thuật đan khó, thu nhập từ đan gùi thấp nên hiện trong thôn có rất ít người S’tiêng biết nghề đan gùi. Thời gian qua, tôi đã quảng bá những chiếc gùi của người S’tiêng qua zalo và Facebook vì thế mà rất nhiều người ở TP. HCM và các tỉnh thành khác biết đến gùi của người S’tiêng và tìm đến đặt mua. Tuy cuộc sống còn khó khăn nhưng Ông Điểu Oanh và bà Điểu Thị Ốt rất yêu nghề đan gùi và rất thương yêu nhau, cũng nhờ nghề đan gùi mà ông có thể nuôi được một người con gái bị bệnh quanh năm và 03 đứa cháu nhỏ”.

Cần bảo tồn và phát triển nghề đan gùi
Ông Điểu Oanh luôn suy nghĩ về việc duy trì nghề đan gùi của đồng bào mình, ông sợ một ngày nào đó nghề đan gùi sẽ mất đi, ông bắt đầu dạy người trẻ về kỹ thuật đan gùi, chị Điểu Thị Sẻ và Chị Điểu Thị Ro đang theo học nghề đan gùi cho biết “Mình đã thấy người lớn tuổi đan gùi từ lâu rồi, nên mình muốn học đan gùi để giữ nghề truyền thống của dân tộc mình. Đan gùi rất khó, mình đã học lâu rồi nhưng mới chỉ biết đan phần thân gùi, chưa đan được cả cái gùi”

Ông Điểu Oanh đang hướng dẫn phóng viên cách đan đáy của Chiếc gùi

Ông Điểu Lon, tổ trưởng tổ làng nghề đan lát của sóc Bom Bo cũng rất trăn trở về nghề đan gùi truyền thống của dân tộc mình, ông cho biết, “ở sóc Bom Bo, những người biết đan gùi cũng còn rất ít và đã lớn tuổi, người trẻ thì không thích học đan gùi, vót nan thường bị đứt tay, rất đau nên chỉ có ít người biết đan gùi”. Ông biết, việc dạy người trẻ đan gùi để giữ nghề truyền thống là trách nhiệm của mình, nên ông đã dạy những người con trai của mình đan gùi và đang tích cực vận động những người trẻ trong sóc tham gia lớp học nghề đan gùi.
Bà Thị Diệu Hiền - Phó Chủ tịch UBND huyện Bù Đăng, Trưởng Ban quản lý Khu Bảo tồn Văn hóa dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo cho biết “Từ năm 2018 khi Sở Văn hóa thể thao và du lịch tỉnh Bình Phước bàn giao Khu Bảo tồn về cho huyện quản lý, UBND huyện rất quan tâm công tác bảo tồn và phát huy các làng nghề của người S’tiêng, trong đó có đan gùi (thuộc tổ đan lát). UBND huyện đã đầu tư kinh phí sửa chữa các nhà làng nghề tại Khu Bảo tồn, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thành lập tổ làng nghề và mở lớp dạy nghề đan gùi để giữ nghề truyền thống cho bà con, chỉ đạo Ban quản lý Khu Bảo tồn và các cơ quan liên quan thực hiện đưa sản phẩm gùi của người S’tiêng vào chuỗi cung ứng sản phẩm du lịch, để du khách trong và ngoài nước biết đến gùi của người S’tiêng”.
Ngày nay, với sự quan tâm của UBND huyện và các cơ quan chuyên môn, nghề đan gùi truyền thống của người S’tiêng không chỉ được bảo tồn mà còn được quảng bá, phát huy, những người S’tiêng lớn tuổi như ông Điểu Oanh, bà Điểu Thị Ốt, ông Điểu Lon sẽ có người kế thừa, những chiếc gùi sẽ được bán đi khắp nơi, mang theo những ước mơ của người S’tiêng, làm giàu từ nghề đan gùi bán và góp phần gìn giữ, bảo tồn, phát huy truyền thống văn hóa của người đồng bào dân tộc thiểu số.

Tác giả bài viết: Phạm Anh Tuấn

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn

Văn bản mới ban hành

DỰ TOÁN NĂM 2023

Ngày ban hành: 23/05/2023

QD thành lập tổ kiểm kê tài sản năm 2023

Ngày ban hành: 23/05/2023

CHƯƠNG TRÌNH Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2023

Ngày ban hành: 22/05/2023

Phúc đáp xin mua thuốc theo hình thức áp thầu

Ngày ban hành: 09/05/2023

Thực hiện Quyết định số 641/QĐ-UBND và cập nhật cơ sở đủ điều kiện xác định tình trạng nghiện ma túy

Ngày ban hành: 05/05/2023

Phúc đáp công văn số 453/BVĐK-KD xin chủ trương mua thuốc để thực hiện kỹ thuật chạy thận nhân tạo.

Ngày ban hành: 25/04/2023

Thông báo Kết luận của đ/c Lý Trọng Nhân - Trưởng Ban Dân tộc tại Hội nghị giao ban công tác dân tộc quý I năm 2023

Ngày ban hành: 19/04/2023

Tăng cường công tác thu dung điều trị ca bệnh COVID-19

Ngày ban hành: 18/04/2023

Kế hoạch Triển khai thực hiện Đề án “Tuyên truyền gương điển hình tiên tiến của ngành Dân tộc giai đoạn 2022 - 2025”

Ngày ban hành: 11/04/2023

Khảo sát, đề xuất sửa đổi, bổ sung Mẫu giấy, mẫu sổ Y dược dùng trong HSBA

Ngày ban hành: 05/04/2023

Báo cáo báo cáo việc đấu thầu, mua sắm hóa chất, vật tư, sinh phẩm phục vụ phòng chống dịch Covid-19

Ngày ban hành: 05/04/2023

Phúc đáp xin chủ trương mua thuốc gây mê phục vụ cấp cứu và điều trị

Ngày ban hành: 04/04/2023

Quyết định Về việc công bố Mục tiêu chất lượng của Sở Tư pháp tỉnh Bình Phước năm 2023

Ngày ban hành: 03/04/2023

Ban hành Quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các Phòng nghiệp vụ, đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở Tư pháp tỉnh Bình Phước

Ngày ban hành: 31/03/2023

Phân loại cấp độ dịch COVID-19 trên địa bàn tỉnh Bình Phước (kể từ ngày 30/3/2023)

Ngày ban hành: 31/03/2023

Quyết định Ban hành Quy chế đảm bảo an toàn thông tin mạng trong hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin của Sở Tư pháp

Ngày ban hành: 28/03/2023

Công văn về việc phối hợp tổ chức đoàn đi thăm, tặng quà nhân dịp Lễ Ramadhan năm 2023

Ngày ban hành: 27/03/2023

Quyết định phê duyệt Kế hoạch tổ chức các Đoàn đại biểu dân tộc thiểu số, người có uy tín đi tham quan học tập kinh nghiệm năm 2023

Ngày ban hành: 27/03/2023

Phân loại cấp độ dịch COVID-19 trên địa bàn tỉnh Bình Phước (kể từ ngày 25/3/2023)

Ngày ban hành: 26/03/2023

Phối hợp đánh giá thực hiện về hệ thống phân phối thuốc

Ngày ban hành: 21/03/2023

Cung cấp thông tin liên quan đến tính an toàn, hiệu quả của thuốc Evusheld

Ngày ban hành: 21/03/2023

Tiếp tục hỗ trợ cán bộ y tế phối hợp kiểm tra, xử lý vi phạm ma túy điều khiển phương tiện

Ngày ban hành: 21/03/2023

Kế hoạch Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực năm 2023

Ngày ban hành: 20/03/2023

Đề xuất số lượng viên sát khuẩn nước năm 2023 tỉnh Bình Phước

Ngày ban hành: 17/03/2023

Phân loại cấp độ dịch COVID-19 trên địa bàn tỉnh Bình Phước (Kể từ ngày 18/3/2023)

Ngày ban hành: 17/03/2023

Công văn về việc tham mưu khắc phục hạn chế, yếu kém năm 2022 và thực hiện chỉ số CCHC năm 2023

Ngày ban hành: 13/03/2023

Hướng dẫn Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, biên chế và công chức của cơ quan chuyên môn về công tác dân tộc thuộc UBND cấp huyện

Ngày ban hành: 13/03/2023

Phân loại cấp độ dịch COVID-19 trên địa bàn tỉnh Bình Phước (kể từ ngày 11/3/2023)

Ngày ban hành: 12/03/2023

Kế hoạch chuyển đổi vị trí công tác năm 2023

Ngày ban hành: 10/03/2023

KẾ HOẠCH Phát động phong trào thi đua “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc” năm 2023 tại Sở Ngoại vụ

Ngày ban hành: 10/03/2023

Kế hoạch Phát động phong trào thi đua “Vì người nghèo – Không để ai bị bỏ lại phía sau” năm 2023

Ngày ban hành: 10/03/2023

Kế hoạch Phát động phong trào thi đua bảo đảm trật tự an toàn giao thông năm 2023 của Sở Ngoại vụ

Ngày ban hành: 10/03/2023

KẾ HOẠCH Phát động phong trào thi đua tăng cường chấn chỉnh kỷ luật, kỷ cương hành chính năm 2023 của Sở Ngoại vụ

Ngày ban hành: 10/03/2023

Kế hoạch Phát động phong trào thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh năm 2023

Ngày ban hành: 10/03/2023

Kế hoạch Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Cuộc vận động “Người Bình Phước nói lời hay, làm việc tốt” năm 2023 tại Sở Ngoại vụ

Kế hoạch Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và Cuộc vận động “Người Bình Phước nói lời hay, làm việc tốt” năm 2023 tại Sở Ngoại vụ

Ngày ban hành: 10/03/2023